Monitorowanie obciążenia śniegiem i sposoby jego usuwania z dachów płaskich

Problematyka monitorowania grubości powłoki śniegu, jego gęstości i sposobów usuwania z połaci dachowej jest jak najbardziej aktualna – zima jeszcze nie powiedziała ostatniego słowa, a i tak zdążyła już dać się we znaki. Także ostatnie lata dały się odczuć jako śnieżne co do ilości opadów i długości okresu zalegania śniegu. Koszty utrzymania obiektów związane z odśnieżaniem dachów wzrosły nieraz kilkukrotnie. Przy cenie od 2 do 5 zł za 1 m² odśnieżanego dachu i powierzchniach po kilka i kilkanaście tysięcy metrów kwadratowych kwoty za odśnieżanie są znaczne. Są to koszty na tyle duże, że zmuszają wielu zarządców i właścicieli obiektów do poszukiwania rozwiązań pozwalających na ich obniżenie, ale przy zagwarantowaniu wymaganego poziomu bezpieczeństwa użytkowania zaśnieżonego dachu. Ważne jest więc stwierdzenie rzeczywistego poziomu obciążenia śniegiem i poziomu obciążenia, który uzasadnia podjęcie decyzji o odśnieżaniu lub nie dachu. Należy zaznaczyć, że nieuzasadnione odśnieżanie dachu generuje znaczne koszty. Stąd poruszenie w dalszej części artykułu problematyki monitoringu dachów. Niemniej jednak podjęcie decyzji o odśnieżaniu dachu stawia właściciela lub zarządcę przed wieloma nowymi problemami związanymi z bezpiecznym sposobem odśnieżania, stroną logistyczną (czym, jak i gdzie wywozić śnieg) oraz kosztami usuwania śniegu i sprawą gwarancji na pokrycie dachowe. Dlatego w drugiej części artykułu poruszona jest sprawa przygotowania dachu płaskiego do zimy, sposoby usuwania śniegu z połaci oraz wdrażane innowacje w tej dziedzinie.

Ciężar śniegu dawniej i dziś
Jak wykazują raporty publikowane przez Instytut Techniki Budowlanej i Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, wzrastająca w ostatnich latach liczba awarii i katastrof w Polsce świadczy zarówno o błędach popełnianych na etapie projektowania i wznoszenia obiektów, jak i o ich przeciążaniu podczas eksploatacji. Najczęstszą przyczyną uszkodzenia dachów są nadmierne opady śniegu, mające często charakter anomalii pogodowych.

W okresie występowania intensywnych opadów śniegu do obowiązków właścicieli i zarządców obiektów budowlanych należy usuwanie nadmiaru śniegu z dachów. Zgodnie z art. 61 pkt. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) w razie wystąpienia czynników, które mogą mieć wpływ na uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogącym spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska, właściciele i zarządcy zobowiązani są do zapewnienia bezpiecznego użytkowania obiektu budowlanego. Właściciel budynku, który nie zastosuje się do przepisów, może zostać ukarany mandatem w wysokości 500 zł lub grzywną do 5 tys. zł.

Dachy płaskie są szczególnie narażone na zagrożenie awarią lub katastrofą w wyniku przeciążenia przez nadmierną warstwę śniegu. Sytuacja taka jest wynikiem bądź intensywnych ponadnormatywnych opadów śniegu, mających czasami charakter opadów katastrofalnych, bądź jest spowodowana tworzeniem się zasp i worków śnieżnych w miejscach dachu na to podatnych (attyki, sekcje klimatyzatorów ustawianych na połaci dachowej, świetliki i partie dachu przyległe do budynków wyższych). Dachy płaskie to w większości przekrycia wielkopowierzchniowych hal projektowanych w ostatnim dwudziestoleciu (centra handlowe, logistyczne, magazyny i hale produkcyjne), ale znaczna ich część to obiekty projektowane i wzniesione w latach poprzedniego systemu gospodarczego. Obciążenie śniegiem przyjmowane w latach 1960–1990 było na znacznie niższym poziomie w stosunku do obecnie obowiązujących wymagań. Polska Norma PN-77/B-02010 przyjmowała obciążenie charakterystyczne śniegiem na poziomie 70 kN/m2 ze współczynnikiem częściowym obciążenia g_f = 1,4, który dopiero w latach 90. zwiększono do wartości g_f = 1,5. Według normy PN-EN 1991-1-3 Oddziaływania na konstrukcje. Oddziaływania ogólne – Obciążenie śniegiem obciążenie charakterystyczne śniegiem gruntu wynosi 90 kN/m² ze współczynnikiem obciążenia g_f =1,5. Odpowiada to grubości pokrywy sypkiego śniegu o gęstości 245 kg/m³ (wartość normowa) wynoszącej 29 cm. W normie tej wskazano na konieczność uwzględniania zmiennej gęstości śniegu w zależności od jego stanu (śnieg sypki lub zleżały) i wilgotności. Maksymalna gęstość mokrego śniegu wynosi 800 kg/m³ (np. śniegu nasiąkniętego deszczem, co często się zdarza podczas odwilży). Nakazuje się również uwzględnić możliwość zalegania na połaci dachowej lodu ze stopionego śniegu. Przy tych wymaganiach dachy projektowane były i są w sposób optymalny z punktu widzenia zużycia stali, tj. z prawie maksymalnym wykorzystaniem nośności obliczeniowej konstrukcji przy normowych obciążeniach, w tym głównie śniegiem. Ponadnormatywne opady śniegu stanowią dla tych konstrukcji zagrożenie awarią lub katastrofą.

Widać więc, ze obciążenie śniegiem według aktualnie obowiązującej normy znacznie przekracza wartości przyjęte do projektowania w latach poprzednich. W celu zapewnienia poziomu bezpieczeństwa wymaganego normą PN-EN 1990 Podstawy projektowania konstrukcji należy ograniczyć możliwość zalegania śniegu na tych dachach do grubości warstwy sypkiego śniegu wynoszącej 15 cm, a mokrego (podczas odwilży i opadach deszczu na śnieg) do warstwy o grubości 10 cm. Praktyka pokazuje jednak, że częstokroć na dachach zalega warstwa śniegu o większej grubości. Nie powoduje to wprawdzie objawów stanu awaryjnego lub katastrofy, ale oznacza pracę konstrukcji na niższym od wymaganego poziomie zapewnienia bezpieczeństwa.

Na etapie projektowania (jak i przed przystąpieniem do robót) często prowadzona jest optymalizacja konstrukcji, wykonywana zwykle ze względu na kryterium kosztów. Ze względu na możliwość uzyskania znacznych korzyści finansowych z optymalizacji (tzw. odchudzania) masy konstrukcji, obiekty wielkopowierzchniowe są najbardziej narażone na ryzyko wystąpienia stanów awaryjnych i katastrof w sytuacji nawet niewielkiego przekroczenia poziomu obciążenia obliczeniowego śniegiem przyjętego do obliczeń. Uzasadnia to, szczególnie w odniesieniu do takich dachów, stosowanie systemów diagnostyki i monitoringu obciążenia śniegiem w celu podniesienia stopnia bezpieczeństwa tych obiektów i podejmowania optymalnych i uzasadnionych decyzji o odśnieżaniu.

Ile śniegu usuwać
Obciążenia normowe konstrukcji określane są na podstawie średnich oddziaływań w określonym czasie (tzw. czas powrotu obciążenia ekstremalnego, wynoszący średnio 50 lat). Zmiany klimatyczne przyniosły istotne zwiększenie wartości maksymalnych oddziaływań środowiskowych (w tym śniegu), często znacznie przekraczających maksymalne wartości normowe. W przypadku konstrukcji zaprojektowanej „prawie na styk” (w sposób optymalny z punktu widzenia metodyki projektowania) opady takie mogą prowadzić do zagrożenia awaria lub katastrofą.

Dlatego też dla zapewnienia bezpieczeństwa konstrukcji dachu i tym samym całego obiektu, z dachu należy usuwać ilości śniegu wykraczające ponad wartości dopuszczalne, przyjęte na etapie projektowania. Nie ma uzasadnienia dla usuwania całości warstwy śniegu z dachu, który powinien obliczeniowe obciążenia od śniegu przejąć w sposób bezpieczny. Należy przy tym zauważyć, że pozostawienie niewielkiej warstwy śniegu zabezpiecza pokrycie przed działaniem sprzętu do odśnieżania i ewentualnymi uszkodzeniami przez obuwie pracowników. Ważne jest, aby odśnieżanie dachów wykonać przed przekroczeniem maksymalnej dopuszczalnej masy pokrywy śnieżnej, uwzględniając czas, w którym na nie odśnieżonej jeszcze powierzchni powstanie warstwa śniegu o masie większej od dopuszczalnej.

Monitorowanie obciążenia śniegiem
Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 marca 2009 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w par. 240 ust 7. zawiera wymaganie, aby budynki użyteczności publicznej z pomieszczeniami przeznaczonymi do przebywania znacznej liczby osób (hale widowiskowe, sportowe, wystawowe, targowe, handlowe, dworcowe) powinny być wyposażone, w zależności od potrzeb, w urządzenia do stałej kontroli parametrów istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji, takich jak: przemieszczenia, odkształcenia i naprężenia w konstrukcji. Oznacza to formalną konieczność instalacji na tej klasy obiektach (nowo projektowanych i istniejących) systemów monitoringu stanu konstrukcji dachu. Analiza przyczyn powstałych awarii i katastrof wskazuje, że jednym ze sposobów ich uniknięcia lub ograniczenia ich skutków jest stosowanie systemów monitoringu i ostrzegania przed nadmiernym obciążeniem śniegiem. Nakłady finansowe poniesione na system monitoringu i działania zmniejszające obciążenie dachu śniegiem są znacznie mniejsze niż te, które trzeba przeznaczyć na ewentualne wzmocnienia lub remont w przypadku uszkodzenia dachu bądź też jego odbudowę – przy jego całkowitym zniszczeniu. Nie bez znaczenia są również czynniki ekonomiczne, wynikające z przerwy w funkcjonowaniu obiektu oraz oddziaływania psychologiczne i marketingowe związane ze złą sławą obiektu.

Celem monitoringu jest uzyskanie informacji o stanie konstrukcji i ostrzeganie przed wystąpieniem w konstrukcji stanów zagrożenia bezpieczeństwa jej użytkowania. Pewnym uproszczeniem, ale często uzasadnionym względami praktycznymi jest monitorowanie stanu bezpieczeństwa konstrukcji dachu przez pomiar grubości i ciężaru pokrywy śnieżnej w różnych miejscach połaci dachowej. Za stan alarmowy uznaje się wówczas przekroczenie dopuszczalnej grubości pokrywy śnieżnej przy stwierdzonym ciężarze objętościowym zalegającego śniegu. Pozwala to na wyznaczenie poziomu obciążenia połaci na tej podstawie podjęcie decyzji o odśnieżaniu bądź nie odśnieżaniu dachu.

Jak mierzyć?
Pomiary grubości pokrywy śnieżnej mogą być dokonywane wizualnie na wskaźnikach (tzw. śniegowskazach umieszczonych na połaci dachowej) bądź z wykorzystaniem czujników i automatyki w ramach złożonego systemu diagnostycznego. Pomiar ciężaru śniegu odbywa się analogicznie w prosty sposób przy pomocy wagi lub w systemie automatycznych czujników płytowych ciśnienia i nacisku. Pełna diagnostyka stanu konstrukcji przy obciążeniu śniegiem o zróżnicowanym rozkładzie (zaspy i worki śnieżne) możliwa jest przy zastosowaniu systemu diagnostyki pokazanego na rysunku.

System monitorujący realizuje ciągły pomiar różnych wielkości fizycznych: począwszy od odkształceń elementów, poprzez pomiar przemieszczeń wybranych elementów konstrukcji, a na określaniu wartości oddziaływań i warunkach pogodowych kończąc. Ciągła rejestracja wyników pomiarów umożliwia kontrolowanie w czasie sposobu pracy konstrukcji pod wpływem zmieniających się obciążeń (wywołanych m.in. śniegiem). Uzupełnieniem sytemu diagnostycznego jest zestaw kamer telewizji przemysłowej (z opcją przybliżania) wraz z systemem oświetlenia wskaźników pokrywy śnieżnej (śniegowskazów) przy opadach nocnych.

Do transmisji danych wykorzystuje się sieć przewodową lub radiową lokalną oraz sieci dowolnej telefonii komórkowej. Informacje zbierane przez lokalne systemy pomiarowe przesyłane są do centrum monitorowania, gdzie na ich podstawie generowane są raporty o stanie obciążenia i wytężenia konstrukcji. Raporty przesyłane są do osób odpowiedzialnych za stan techniczny obiektów, służb ochrony, lokalnego centrum kryzysowego i właścicieli itp. (rys. 1).


Rys. 1. Schemat systemu diagnostyki i monitoringu obciążenia dachu śniegiem

Przykłady obiektów, gdzie zainstalowano lub planowane jest zainstalowanie systemów monitorowania konstrukcji to: hala sportowa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, hala sportowa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, hala widowiskowo-sportowa „Podium Gliwice”, stadion sportowy „Baltic Arena” i stadion sportowy „Lech Poznań”, Centrum Handlowe Auchan przy ul Kopernika w Białymstoku.
Wymóg stosowania systemu diagnostyki może być spełniony również w sposób znacznie uproszczony, ale wystarczający dla zapewnienia konstrukcji dachu wymaganego poziomu bezpieczeństwa.

Prostym sposobem monitorowania grubości pokrywy śnieżnej na połaci dachowej jest ustawienie na pokryciu (poprzez wklejenie lub nadstawki) wskaźników w formie słupków (tzw. śniegowskazów) ze znakowaniem pasami kolorowymi co 10 cm w kolorach białym i czerwonym. Warto również na stałych elementach dachu (kominy, ściany budynków sąsiednich, świetliki, wentylatory i stacje klimatyczne na dachu) umieścić przed zimą łaty wskazujące, naprzemiennie malowane z podziałką co 10 cm, jak na łatach mierniczych. Monitorowanie grubości pokrywy śnieżnej w różnych partiach dachu prowadzone jest przez system kamer przemysłowych.

Do prostych sposobów monitorowania stanu ugięć konstrukcji dachu od strony wnętrza obiektu należy pomiar dalmierzem laserowym zmian odległości od oznaczonych punktów posadzki do stałych punktów umieszczonych na konstrukcji (dźwigary, płatwie). Pomiary wygodnie jest dokonywać z użyciem sztyc pomiarowych o stałej wysokości ze sztywnym mocowaniem dalmierza laserowego. Po wykonaniu odczytów wyjściowych dla całego zbioru punktów pomiarowych i zapisaniu w dzienniku pomiarów (w okresie jesiennym, bez obciążenia śniegiem) diagnostyka w sytuacji wystąpienia opadów śniegu może być prowadzona przez służby techniczne obiektu. Poprzez wpisy do dziennika pomiarów i porównywanie odczytów z wartościami dopuszczalnymi może być podjęta decyzja o odśnieżaniu, a w sytuacjach intensywnych opadów śniegu nawet o podparciu czasowym konstrukcji. Sposób postępowania w sytuacjach krytycznych i powodujący odciążenie konstrukcji dachu poprzez wprowadzenie tymczasowych, uprzednio przygotowanych podpór podany będzie w następnym numerze pisma.

Innym przykładem stosowanych prostych wskaźników stopnia obciążenia dachu śniegiem są wskaźniki ugięć mocowane do konstrukcji stalowej od spodu. Zmiana krzywizny dźwigara jest widoczna na cięgnie pomiarowym rozpiętym pomiędzy słupkami i wskazuje na stopień zaawansowania obciążenia śniegiem. Jest to uproszczona ocena jakościowa, ale połączona z obserwacją stanu pokrywy śnieżnej na dachu (grubość warstwy śniegu, ewentualne zaspy) jest często wystarczająca dla podjęcia decyzji o odśnieżaniu dachu.

Usuwanie śniegu z dachu
Podstawowym problemem logistycznym jest nieokreśloność w czasie wystąpienia opadów śniegu i ich intensywność. Często są to dni świąteczne lub wolne od pracy, kiedy pozyskanie osób lub firm do odśnieżania jest trudne, a czasami wprost niemożliwe. Dlatego też należy przygotować się do sezonu zimowego opracowując plan odśnieżania, zawierając umowy z firmami odśnieżającymi lub szkoląc i wyposażając odpowiednio personel techniczny firmy wyznaczony do odśnieżania dachu (uwaga: wymagane są uprawnienia do pracy na wysokości). Plan odśnieżania powinien wskazywać sposób odśnieżania dachu, sposób przemieszczania śniegu po dachu, miejsca i sposób zrzutu z dachu oraz składowanie, przemieszczanie lub załadunek i wywóz śniegu w miejsca uprzednio przewidziane lub wskazane przez władze miejskie. Przygotowanie dachu do zimy i odśnieżania to również wzmocnienie pokrycia (na etapie realizacji obiektu lub jako robota dodatkowa podczas użytkowania obiektu) w miejscach transportu śniegu po połaci dachowej, w miejscach ścieżek komunikacyjnych i w miejscach zrzutu śniegu z dachu (wymaga to wzmocnienia pokrycia krawędzi dachu w pasie o szerokości min. 3 m, przygotowania koryt prowadzących śnieg itp).

Ponadto na konstrukcji dachu należy wykonać miejsca mocowania lin zabezpieczających pracowników podczas odśnieżania o nośności zapewniającej utrzymanie człowieka podczas spadania z dachu. Dotychczasowe doświadczenia z prowadzenia robót na dachach pokazały, że wiele wskazywanych przez zarządcę obiektu miejsc mocowania lin na dachu nie posiadało dostatecznej nośności lub były trudno dostępne. Przy działaniu znacznych sił, porównywalnych z ograniczeniem spadania pracownika o masie około 100 kg, ulegały one zniszczeniu lub odkształceniom powodującym uszkodzenia dachu lub pokrycia.

Na sposób odśnieżania dachu mają wpływ powierzchnia dachu i jego ukształtowanie oraz otoczenie budynku. Duża powierzchnia dachu oznacza duże ilości śniegu do zrzucenia z dachu (w tym jego przemieszczanie po dachu) i wywiezienia. Nieraz jest to kilkadziesiąt kursów samochodów ciężarowych.

W większości przypadków śnieg usuwa się ręcznie, łopatami, zrzucając go poza krawędź dachu. Śnieg zbierany jest plastykowymi łopatami (ze szczotkowym grzebieniem ochronnym z tworzywa sztucznego) na wysokości około 5 cm powyżej pokrycia dachowego. Pozwala to na bezpieczne usuwanie śniegu i minimalizuje ewentualne uszkodzenia pokrycia. Na powierzchniach, z których usunięto śnieg pozostawiając warstwę ochronną (pokrycie) o grubości około 5 cm, można zastosować środek chemiczny do roztapiania lodu i śniegu, tzw. antylód. Pozostała warstwa śniegu, zwykle w strefie zrzutu śniegu w pobliżu krawędzi dachu i ścieżek transportu może tworzyć przegrodę utrudniającą odprowadzenie wody z roztopionego śniegu i lodu z połaci dachowej podczas odwilży lub słonecznego dnia. Gromadząca się przed przegrodą woda roztopowa w ciągu dnia zamarza, nocą tworząc lodową zastoinę i zwiększając obciążenie dachu i utrudniając odpływ wody z wyżej położonych partii dachu. Antylód w formie granulatu służy do zwalczania lodu i śliskości śniegowej oraz może służyć do usuwania zalegającego lodu w rynnach.

Przy dużych powierzchniach dachu nie ma zwykle miejsca na składowanie przy budynku śniegu zrzuconego. Dachy wielopołaciowe (hale fabryczne, centra handlowe i inne) stanowią duże wyzwanie dla firm zajmujących się odśnieżaniem, gdyż droga usuwania śniegu ze środka dachu do krawędzi (miejsc zrzutu) jest długa (czasami jest to ponad 100 m). Śnieg musi być transportowany taczkami lub kolebami (co jest ryzykowne lub nawet niemożliwe przy niektórych rodzajach pokrycia, podatnych w niskich temperaturach na przebicia). Rozwiązaniem jest transport śniegu na plandekach i matach ciągniętych po połaci. Wymaga to sporego wysiłku ze strony osób odśnieżających, głównie ze względu na śliskość dachu (ubity śnieg, oblodzenie). Coraz częściej stosuje się sprzęt mechaniczny, tj. odśnieżarki z bocznym wyrzutem śniegu, ale ich stosowanie ograniczone jest do krawędzi dachu i miejsc, gdzie w otoczeniu budynku nie ma przeciwwskazań do zrzutu śniegu (jest on rozpylany w znacznej strefie o średnicy do 100 m). Przydatność tego sprzętu może okazać się duża, jeżeli jest on zastosowany do mechanicznego zrzutu śniegu przesuwanego z dalszych partii dachu i w sytuacji, gdy krawędź dachu jest oblodzona i praca związana ze zsuwaniem śniegu jest zbyt niebezpieczna.

Maty grzewcze zamiast wywożenia
Najlepszym rozwiązaniem utrudnień w odśnieżaniu dachów o dużej powierzchni okazuje się stosowanie mat grzejnych ułożonych na polach składowych (topnikach) w strefach o dużej nośności konstrukcji (np. nad słupami). Maty te mogą być ułożone wprost na pokryciu (z elementami dociskowymi) lub wbudowane na etapie realizacji czy remontu pokrycia w sposób zabezpieczony powierzchniowo przed ich uszkodzeniem. Na etapie projektowania można te strefy konstrukcyjnie dodatkowo wzmocnić, przewidując tam składowanie śniegu przemieszczonego w celu topienia. Pozwala to minimalizacje prac przy odśnieżaniu, uniknięcie kosztów związanych z wywózką śniegu i problemów z uzyskaniem środków transportu podczas intensywnych opadów.

Przy ogrzewaniu powierzchni dachu należy pamiętać o zasadzie, że łatwiej jest odprowadzić wodę ze stopionego śniegu niż zrzucać i wywozić sam śnieg. Stosowanie systemów grzewczych na dachu wymaga sprawnej instalacji odwodnienia dachu o przekrojach większych od tych, które są stosowane tylko ze względu na opady deszczu.

Ograniczeniem stosowania mat grzewczych jest moc ich zasilania, często za mała w już istniejącym obiekcie. Niedogodność tę można obejść, stosując agregaty prądotwórcze 200 kVA lub wykorzystują istniejące czy stawiane w tym celu stacje transformatorowe.

System należy wyposażyć w sterownik z hybrydowym czujnikiem temperatury i wilgotności, co zapewni w pełni automatyczne funkcjonowanie i obniża koszty eksploatacji. Jeśli ogrzewanie włączane jest ręcznie, to najlepiej jest to zrobić w momencie, kiedy zaczyna się dopiero tworzyć oblodzenie.

Ogrzewanie przeciwoblodzeniowe można stosować na całej powierzchni dachu (dach płaski) lub tylko w jego brzegowych strefach, w okolicach barier śniegowych. System pozwala na stopniowe roztopienie śniegu i lodu i samoczynne odprowadzenie wody systemem rynnowym. Jednakże jego zadaniem jest przede wszystkim zapobiegać gromadzeniu się śniegu i lodu – w związku z tym powinien być uruchomiony (znajdować się w trybie gotowości) przed wystąpieniem opadów śniegu. Zbyt późne uruchomienie systemu, np. gdy już utworzyła się spora warstwa śniegu lub lodu, negatywnie wpływa na efektywność systemu, a więc zarówno na czas osiągnięcia wymaganego efektu, jak również na zużycie energii.

Systemy ochrony przeciwoblodzeniowej
Również nawisy śniegu i lodu na dachach stanowią zagrożenie dla jego konstrukcji oraz przechodniów i samochodów zaparkowanych przy budynku. Nawisy śnieżne i sople najlepiej usunąć wykorzystując elektryczne systemy ochrony przeciwoblodzeniowej. Stosując system przeciwoblodzeniowy w rynnach należy pamiętać o konieczności jego zainstalowania również w rurach spustowych.

Zwraca się również uwagę na problemem usuwanie śniegu z dachów płaskich odwróconych w układzie dachu zielonego z roślinnością i krzewami. Mechaniczne usuwanie śniegu łopatami jest zbyt ryzykowne ze względu na możliwość uszkodzenia roślin i krzewów. Dlatego też najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie mat grzejnych umieszczonych pod substratem. Układ taki działając przy mocach rzędu 200 W/m² ma za zadanie redukcję warstwy śniegu do wartości dopuszczalnej. Pozostawienie warstwy ochronnej śniegu na roślinności dachu jest uzasadnione względami ogrodnictwa i ochrony roślin.


dr inż. Władysław Ryżyński
Biuro Usług Inżynierskich
B.A. i Wł. Ryżyńscy
www.ryzynski.pl

Autor artykułu we współpracy z firmą AMK Jakub Michalis, specjalizującą się w automatyce przemysłowej i sterowaniu, wykonują  projekty utrzymania dachów w warunkach zimowych, zawierające system monitoringu wraz z planem odśnieżania dachu.