Dachy Płaskie

Trwałe uszczelnienie dachu przemysłowego na podłożu z blachy trapezowej to duża sztuka. Podobnie jak w malarstwie, gdzie o końcowym efekcie decydują poszczególne składniki dzieła, ich liczba i dobór, tak też jest i w przypadku dachu. Na szczególną uwagę zasługują dachy na obiektach przemysłowych. Ich łączna powierzchnia sięga milionów hektarów i wciąż rośnie.

Dach przemysłowy – warstwy układane luzem, mocowane mechanicznie

Trudny żywot dachów
Duża część budynków przemysłowych jest budowana jako hale stalowe, z ewentualnym wykorzystaniem betonowych elementów prefabrykowanych. Większość konstrukcji dachowych w takich budowlach to stalowe blachy trapezowe grubości 0,8–1,2 mm, podparte co 8–10 m.

W związku z tym w dachach takich mamy zwykle do czynienia:

z paroizolacją z folii polietylenowej, nie zawsze funkcjonującą prawidłowo,
z grubą warstwą ocieplenia, nie zawsze wykonaną z materiałów stabilnych wymiarowo,
z warstwą separacyjną lub przeciwpożarową, ewentualnie z laminatem,
z hydroizolacją, często w postaci tworzywa sztucznego.

Uwzględniając różnorodność tych wszystkich materiałów, ich odmienne współczynniki rozszerzalności i różną stabilność wymiarową, niekiedy także oddziaływania chemiczne – wywoływane wędrówką zmiękczaczy – połączenie tych wszystkich materiałów kryje w sobie duży potencjał naprężeń i napięć. Do tego dochodzą obciążenia powodowane przez siły ssące wiatru, występujące przy powierzchni dachu, a potęgowane także przez duże otwory drzwiowe (parcie wiatru od wewnątrz) oraz obciążenia chemiczne na powierzchni hydroizolacji. Różnice temperatur pomiędzy górną powierzchnią pokrycia (i zwykle także ocieplenia) a blachą trapezową mogą w lecie dochodzić do 80°C. Jeszcze inne mechaniczne obciążenia wynikają ze sposobu użytkowania budynku:

używanie dźwigów i żurawi, jeżdżenie ciężkim sprzętem, maszynami wytwarzającymi wibracje,
zintegrowane z dachem wibrujące instalacje wentylacyjne,
nagłe wahania temperatury, spowodowane np. otwarciem bramy, gradobiciem,
chodzenie po dachu przy pracach konserwacyjnych.
wstrząsy wywoływane ruchem ulicznym i in.

Do obciążeń zaliczyć należy także nadmierne (maksymalne dopuszczalne wynoszą L/300) wygięcia blach trapezowych oraz ich drgania wywoływane wiatrem, ponadto również oddziaływania termiczne, jak np. na chłodniach czy zamrażalniach, w których wnętrzu może panować mróz sięgający –25°C.

Prefabrykowane kołnierze połączeniowe ułatwiają uszczelnienie i zmniejszają ryzyko wykonawcze

W większości bydowli przemysłowych dochodzą do tego mniejsze lub większe obciążenia chemiczne, wynikające np.:

z warunków pogodowych:
- promieniowanie ultrafioletowe i podczerwone: śnieg, grad itd.,
- procesy rozpadu spowodowane zanieczyszczeniami biologicznymi,
- ptasie odchody (w pewnym stopniu żrące),
- samowolnie rozsiewające się i kiełkujące rośliny;
z otoczenia:
- kurz, pył, inne zanieczyszczenia – zwłaszcza pochodzenia przemysłowego,
- kwaśne deszcze;
z zastosowanych materiałów:
- uwalniające się rozpuszczalniki, substancje zmiękczające itp.
ze sposobu użytkowania obiektu:
- np. w przypadku mleczarni – kwas mlekowy,
- w przypadku browarów czy budynków przemysłu chemicznego – ługi, zasady.

Do tych wszystkich ww. czynników, wywierających negatywny wpływ na dach, doliczyć należy naprężenia powstające w trakcie wysychania kałuż, złogów zanieczyszczeń powierzchniowych, porastających pokrycie alg i mchu, procesy foto- i biochemiczne.

Jak z tego wynika, dachy nie mają łatwego życia.

Czy takie dachy da się szczelnie pokryć?
Owszem – da się. Dowodzą tego miliony metrów kwadratowych funkcjonujących dachów płaskich. Nie jest to jednak łatwe. Wymaga znacznych kompetencji od projektanta, producenta hydroizolacji i wykonawcy.

Dach pokryty EPDM. Część dachu funkcjonuje jako dach zielony oraz balastowany żwirem, na pozostałej części hydroizolację przyklejono

Pozytywnie ocenić należy zmianę dominującego jeszcze niedawno trendu „dachu taniego” do lekkiego, ekonomicznego dachu – właśnie z blachy trapezowej.

Na co uważać wybierając system dachowy?
Nie każdy system dachowy nadaje się na każdy dach. Konkretne rozwiązania wybiera się na podstawie spodziewanych czynników oddziaływujących na dach.

Szczególną uwagę należy przy tym zwrócić na hydroizolację, która chroni ocieplenie i cały obiekt przed wodą. Niżej wymienione czynniki powinny zostać uwzględnione nie dopiero po fakcie „odmowy funkcjonowania”, lecz już na etapie projektowania – porównanie tych parametrów (dla dających się porównać) systemów hydroizolacyjnych to dobry sposób na wstępną selekcję stosowanych rozwiązań:

układanie pasów/powłok hydroizolacji przystosowane do możliwości wykonawcy,
zgodność z normami bezpieczeństwa, np. odporność ogniowa bez balastu i z nim,
wytrzymałość na spodziewane obciążenia z tytułu prowadzenia robót montażowych i konserwacyjnych na dachu, wzgl. podwyższone parametry przeciwogniowe dla budownictwa przemysłowego,
fabryczne przygotowanie powłok i kształtek przez producenta.

Z reguły dachy przemysłowe charakteryzują się znaczną liczbą przebić przez elementy wibrujące, kominy, także takie, przez które uchodzą gorące opary itp.

Alternatywnym rozwiązaniem jest przyklejanie pasów EPDM. Niezbędne jest jednak wcześniejsze sprawdzenie stabilności starego pokrycia i wytrzymałości podłoża na płaszczyznach pionowych

Z mojej praktyki zawodowej wynika, że przyczyną nieszczelności w tych miejscach jest albo samodzielne wykonywanie przez dekarzy obróbek z tego samego materiału co hydroizolacja, albo niewystarczająca znajomość systemu i rzemiosła ze strony układającego.

System hydroizolacyjny, w skład którego wchodzą nie tylko pasy materiału o różnej szerokości i długości, nawet produkowane na konkretne zamówienie, lecz również duża liczba gotowych kształtek do uszczelniania świetlików pojedynczych i pasmowych, wywietrzników, wentylatorów, zabezpieczeń antyupadkowych i in., ma tu dużą przewagę.

Stosowanie takich kształtek nie jest oczywiście obowiązkowe, ale nie uzależnia poprawności wykonania detalu od samej tylko zręczności wykonawcy. A ta, jak wiadomo, bywa różna.

Producenci membran z EPDM już od dawna produkują takie systemowe kształtki, w zależności od producenta w większym lub mniejszym wyborze. Można wprawdzie obróbki takie wykonać samodzielnie, na miejscu budowy, ale po co?

Narożnik ogniomuru uszczelniony obróbką wykonaną umiejętnie przez dekarza

Ja sam we współpracy z działem doradztwa technicznego znanego producenta zaprojektowałem takie elementy, przydatne przede wszystkim w remontach. Nie dość, że podwyższają one szczelność dachu, to i od strony ekonomicznej są korzystniejsze niż obróbki wykonywane na budowie.

Istotnym zagadnieniem jest serwis oferowany przez producenta hydroizolacji. Inwestor i projektant z jednej strony oszczędzają czas i pieniądze, które mogą zainwestować w wysokiej jakości system hydroizolacyjny i wykwalifikowanego wykonawcę – rezultatem jest dach szczelny przez długie lata. To znowu oznacza dodatkowe oszczędności czasu i środków, które w innym wypadku należałoby wydać na naprawę dachu.

Dobry serwis oszczędza pieniądze i gwarantuje bezpieczeństwo
Kolejnym krokiem na drodze poszukiwania właściwego systemu hydroizolacyjnego jest dostawca materiału.

Fabryczna obróbka podstawy słupka antyupadkowego

Poczynając od prospektów wytwórcy, które powinny zawierać nie tylko kolorowe obrazki, ale także świadectwa uznanych ośrodków certyfikacyjnych, wszystko rozpoczyna się i kończy świadczeniami gwarancyjnymi. Należy korzystać z tych „bezpłatnych” udogodnień, jak np.:

dostarczenie pokrycia „na miarę”, dopasowanego do konkretnego dachu, w tym docięcie pasów (co zmniejsza ilość szwów wykonywanych na dachu),
dostarczenie powłoki specjalnie przygotowanej fabrycznie do ułożenia w strefach narożnych i brzegowych, narażonych na duże siły ssące wiatru. Układanie hydroizolacji odbywa się według projektu sporządzonego także przez producenta, zawierającego także obliczenia sił ssącch wiatru i ilość łączników mocujących,
dostarczenie potrzebnych prefabrykowanych kształtek,
doradztwo techniczne dla wykonawcy na miejscu budowy,
dostarczenie pasów hydroizolacji z różnymi laminatami dla mocowania mechanicznego.

Od ułożenia hydroizolacji minęło 5 lat i 3 tygodnie – gwarancja skończyła się. Zdjęcia przedstawia dach na budynku mieszkalnym, z poważnymi uszkodzeniami, wtłoczonymi w pokrycie okruchami żwiru. A producent hydroizolacji reklamuje się 50-letnim doświadczeniem…

Lekkie dachy przemysłowe – długotrwale szczelne i zielone?
Coraz więcej dachów przemysłowych zamienia się w zielone dachy. Przemiana taka ma znaczenie nie tylko ekologiczne i estetyczne, ale również ekonomiczne – warstwy zielonego dachu chronią bowiem hydroizolację.

Przykład „kreatywności” wykonawcy. Nie powinno to jednak odwrócić uwagi od błędów, m.in. braku mechanicznego zamocowania

Są one jednak również dodatkowym obciążeniem dla samego dachu, np. ze strony korzeni roślin.

Nie dla wszystkich jednak pokryć trzeba stosować drogie warstwy antykorzeniowe – pod tym względem EPDM dzięki swemu specjalnemu składowi chemicznemu ma przewagę nad innymi materiałami. Kauczuk syntetyczny jest także odporny na korzenie roślin rozsiewających się „na dziko”. No i dach taki można „zazielenić” nawet kilka lat po zbudowaniu, bez dodatkowych kosztów.

Dach centrum technologicznego został przekształcony w zielony dach jakiś czas po zbudowaniu. Hydroizolacja została ta sama, czyli EPDM w jednej części

Kogo na to stać...
Materiał taki jak EPDM nie należy do rozwiązań tanich, wciąz jeszcze niestety (chociaż jako rzeczoznawca powinienem raczej napisać: na szczęście) stosowanych na dachach przemysłowych.

Jak jednak wspomniałem już wcześniej – tanio rzadko kiedy oznacza ekonomicznie. A już na pewno nie na dachu.

Ten sam dach, co na poprzednim zdjęciu. Widoczne próby napraw taśmami. Dach został wykonany w drogiej technologii, ale nieumiejętnie

Pasy i powłoki EPDM są z powodzeniem układane od ponad 30 lat na obiektach nowych i remontowanych, na dachach zielonych i zwykłych, o pochyleniu niewielkim i dużym (jak np. dachy szedowe). Powierzchnia poszczególnych dachów kryta syntetycznym kauczukiem idzie w miliony metrów kwadratowych, w poszczególnych przypadkach są to inwestycje rzędu kilkudziesięciu hektarów.

Podsumowanie
Niektóre opisane wyżej wymogi spełnia wiele materiałów, systemów, dostawców i producentów.

Niektóre systemy hydroizolacyjne na pewno są tańsze od innych. Jednak tylko nieliczne są w stanie stawić czoła wymienionym w tekście obciążeniom. Należą do nich hydroizolacje z EPDM, układane w technologii zgrzewania gorącym powietrzem.

Jürgen Lech
Certyfikowany rzeczoznawca
Essen/Idstein, Coswig
Niemcy
Zdjęcia: Jürgen Lech

Literatura
Dach- und Bauwerksabdichtung in der Praxis, Jürgen Lech, Expert-Verlag, Renningen
„Mit Hightech zum trockenen Dachaufbau“, Das Dachdeckerhandwerk, 03/96, VRM, Köln
„Die Pfütze auf dem leichten Blechdach“, db deutsche Bauzeitung 10/96, Deutsche Verlagsanstalt, Stuttgart

Źródło: Dachy Płaskie, nr 4 (5) 2009

CZYTAJ WIĘCEJ

Klej do blach na zimno
Noże wibracyjne
Jednowarstwowe pokrycie na lekkie dachy przemysłowe
Jednowarstwowe, nieocieplane dachy ze stalowych blach fałdowych*)

DODAJ KOMENTARZ

Wymagane: Zaloguj się aby dodać komentarz

> Zaloguj się