Zielone dachy w Polsce

Fot. 1. Zielony dach na budynku Wydziału Lingwistyki Uniwersytetu Warszawskiego
Fot. M. Sobczyk

Technologia zielonych dachów idealnie wkomponowuje się w otaczającą przestrzeń miejską. Powodzeniem w Polsce cieszą się zazielenienia intensywne na dachach podziemnych parkingów. W ostatnich latach powstały dachy zielone na Centrum Nauki Kopernik w Warszawie czy Wydziału Lingwistyki Uniwersytetu Warszawskiego (fot. 1). W 2002 r. został otwarty ogród na dachu biblioteki uniwersyteckiej.

Wszystkie te budynki leżą w swoim sąsiedztwie oraz w pobliżu Wisły przepływającej przez Warszawę. Należy zaznaczyć, że zielone dachy powstają w ostatnim czasie nie tylko w stolicy, ale również w innych miastach, m.in. w Poznaniu (siedziba Allegro), Bytomiu (sala koncertowa przy parafii św. Jacka) czy Katowicach (Międzynarodowe Centrum Kongresowe – fot. 2).


Fot. 2. Część zielonego dachu Międzynarodowego Centrum Kongresowego w Katowicach
Fot. M. Sobczyk

Inwestorzy coraz częściej rekompensują powierzchnie biologicznie czynne, które powinny znajdować się wokół budynku – „przenoszą” je na dach budynku, co pozwala na zwiększenie powierzchni zabudowy.

Rodzaj upraw dachowych
Należy wymienić dwa rodzaje zielonego dachu ze względu na zastosowanie roślinności:

• ekstensywny zielony dach, który posiada możliwość zastosowania rozchodników (kłącza, maty), trawy (z rolki lub siewu), ziół. Ma on niewielkie wymagania pielęgnacyjne i nie wymaga dodatkowego nawadniania. System ekstensywnego zielonego dachu ma niewielką wagę, czyli 60–250 kg/m², a wysokość wynosi od 5 do 20 cm. Jest to system najwłaściwszy dla dachów skośnych i stromych,
• intensywny zielony dach, który przeważnie możemy spotkać na dachach i stropach garaży podziemnych. W przypadku tego rodzaju dachu zielonego występuje dowolność aranżacji zieleni, ciągów pieszych i jezdnych, zbiorników wodnych czy placów zabaw. Ze względu na wysokość systemu – od 15 do 200 cm – istnieje możliwość odtworzenia naturalnych ogrodów, które występują na gruncie rodzimym.

W przeciwieństwie do ekstensywnych dachów zielonych tutaj istnieje możliwość zastosowania różnorodnej roślinności, od małych bylin, krzewów, aż po duże drzewa. Taka roślinność wymaga stałej pielęgnacji oraz regularnego nawadniania. System intensywnego zielonego dachy posiada wagę od 200 do 300 kg/m² przy maksymalnym nasyceniu wodą.

Zastosowanie ekstensywnych dachów zielonych jest uzależnione od nachylenia powierzchni dachu. Przyjmuje się, że:

• na dachu skośnym z nachyleniem do 25? warstwy ekstensywnej uprawy dachowej mogą posiadać wysokość od 13 do 15 cm. Ciężar tych warstw przy maksymalnym nasyceniu wodą to 115–145 kg/m². Na takim dachu optymalne będą takie rośliny, jak rozchodniki, zioła oraz trawy. Pielęgnacja i nawadnianie nie jest tu wymagane,
• na dachu skośnym z nachyleniem do 45? wysokość systemu może wynosić 12 cm. Ciężar dachu wynosi 155 kg/m². Na tych dachach zastosowanie również mają rozchodniki, zioła, trawy oraz niewymagające byliny. Zaletą zastosowania takiego dachu jest niepotrzebny system nawadniania oraz pielęgnacja. Nowością w takich systemach jest zastosowanie specjalnych zabezpieczeń w postaci drenażu Georaster, które zapobiegają osuwania się substratu z roślinnością w dół.

Dobrym przykładem ekstensywnego dachu zielonego skośnego z drenażem Georaster jest budynek sali koncertowej przy kościele św. Jacka w Bytomiu (fot. 3). W skład zastosowanego tu systemu wchodzą: mata chłonno–ochronna BSM 64 o grubości 0,6 cm, drenaż Georaster o grubości 10,0 cm, substrat glebowy ekstensywny o miąższości 10,0 cm oraz maty rozchodnikowej o grubości 2,0 cm. Ciężar wszystkich wymienionych warstw wynosi 169 kg/m².


Fot. 3. Zielony dach na sali koncertowej przy kościele św. Jacka w Bytomiu
Fot. M. Sobczyk

Wprowadzenie technologii zielonych dachów na budynkach wpływa na poprawę zrównoważonego rozwoju gospodarki wodami opadowymi w mieście. Wskutek zabudowywania terenów zielonych wody opadowe stają się w mieście poważnym problemem. W takim otoczeniu znacznie rośnie prędkość ich spływania, a także powierzchnia zlewowa – systemy kanalizacyjne nie nadążają z jej przyjmowaniem, co prowadzi do podstopień i zalań. W rzekach dochodzi do ekstremalnych przepływów, występuje zmniejszona retencja wody, dochodzi do długotrwałych okresów suszy, rośnie zanieczyszczenie powietrza.

ZCoraz więcej spotyka się zazielenień dachowych w Polsce, które wpływają pozytywnie na tereny zurbanizowane. Przekłada się to pozytywnie na wiele aspektów życia w mieście, bo oprócz walorów estetycznych zielone dachy mogą stać się terenami rekreacyjnymi dla dorosłych i dzieci.

Istotnym czynnikiem pod względem technicznym jest wpływ obciążenia warstw dachu na konstrukcję budynku. Biorąc pod uwagę warunki hydrologiczne w miastach należy zauważyć, że zastosowanie tej technologii pozwala na zatrzymanie pierwszej fali opadu oraz opóźnienie odpływu. Ze względu na utrzymanie ciepła w zimie w pomieszczeniach występuje tu izolacja, czyli ciepło nie „ucieka” przez dach, natomiast w okresie letnim jest chłodniej w budynku. Dach zielony stanowi także izolację hałasu, która powoduje wyciszenie w budynku.

 
Literatura:
1. Bajerska Irena, Ogród na dachu biblioteki, Zieleń miejska, 4/2010
2. Bylka Henryk, Zarządzanie wodami opadowymi, Przegląd komunalny, 5/2011
3. Pasek Mariusz, Dach zielony na centrum handlowym Arkadia, Dachy Płaskie 3/2012
4. Polańska Iwona, Piskorek Maciej, Zielone dachy w walce z lokalnymi podtopieniami, Zieleń miejska, 11/2010
5. Stanowski Jakub, Zielone dachy. Typowe błędy w projektowaniu i wykonaniu, Dachy 7/2009
6. Stanowski Jakub, Zieleń na dachach, Zieleń miejska 4/2007.


mgr inż. Małgorzata Sobczyk
Politechnika Częstochowska