Zasady mechanicznego mocowania hydroizolacji dachów

Z jakich elementów składa się łącznik dachowy? Kiedy stosować podkładki dociskowe, a kiedy tuleje? Jak prawidłowo osadzić łącznik i trwale zamocować warstwę hydroizolacyjną? Być może wątpliwości te częściowo rozwieje niniejszy artykuł.

Powyżej podano wizualizację elementów składowych przykładowych odmian łączników dachowych:
a) podkładka dociskowa wraz ze stalowym łącznikiem samowiercącym
b) tuleja tworzywowa wraz ze stalowym łącznikiem samowiercącym
c) tuleja tworzywowa wraz ze stalowym łącznikiem samogwintującym współpracującym z elementem rozporowym (łącznik dachowy trójelementowy)

Tuleje
Elementy dociskowe w postaci tulei tworzywowych produkowane są z materiałów, które umożliwiają uzyskanie wysokich nośności z zachowaniem dużej odporności na starzenie wywołane przede wszystkim zmianami temperatury i wilgotności. Najpopularniejszymi materiałami, z jakich wykonuje się tuleje są tworzywa sztuczne: polipropylen lub poliamid. Zastosowanie tulei w łączniku dachowym pozwala na uzyskanie tzw. efektu połączenia teleskopowego. Zestaw pracuje teleskopowo przy nacisku na odkształcalną izolację, co uniemożliwia przebicie powłoki hydroizolacyjnej przez łącznik.

Podkładki dociskowe
Kolejną odmianą elementów dociskowych są podkładki dociskowe, wykonane z blachy stalowej lub tworzywa sztucznego. Stosuje się je przy montażu izolacji o dużej gęstości, a co za tym idzie – małej strzałce ugięcia. Kształt przekroju podkładki dociskowej (przeprofilowanie) powinien zapewniać położenie współpracującego z nią łba łącznika poniżej górnej jej płaszczyzny.

Kształt tulei w części dociskającej membranę hydroizolacyjną (kołnierz tulei) lub kształt podkładki dociskowej może być różny u każdego z producentów łączników. W każdym jednak przypadku kształt powinien umożliwić montaż łącznika dachowego w strefie zakładu, bez zakłócania procesu późniejszego zgrzewania hydroizolacji.

Ilustracja graficzna efektu teleskopowego mocowania

Odporność korozyjna
Łączniki ze stali węglowej używane do mocowania mechanicznego muszą być odpowiednio zabezpieczone przed korozją. Odporność korozyjną ustala się najczęściej wg testu Kesternicha – łączniki muszą zapewnić odporność korozyjną na poziomie min. 15 cykli Kesternicha. Alternatywą dla łączników ze stali węglowej mogą być łączniki wykonane ze stali nierdzewnej gatunku potocznie zwanego A2 lub A4, stosowane w określonych wymaganiami sytuacjach.

Rozmieszczenie łączników
Łączniki dachowe przy mechanicznym mocowaniu hydroizolacji mogą być rozmieszczone punktowo lub liniowo.

Mocowanie punktowe to najczęściej łącznik stalowy stosowany w zestawie z podkładką lub tuleją. Obciążenia przenoszone są wówczas poprzez docisk podkładki lub kołnierza tulei tworzywowej do pokrycia hydroizolacji. Mocowanie punktowe polega na rozmieszczeniu łączników dachowych w warstwie hydroizolacji, równolegle do kierunku układania poszycia z uwzględnieniem odległości od krawędzi poszycia oraz minimalnej, wynikającej z projektu odległości pomiędzy kolejnymi łącznikami.

Zasada prawidłowego osadzenia łącznika dachowego w celu skutecznego uzyskania efektu teleskopowego

Mocowanie liniowe membrany hydroizolacyjnej odbywa się za pomocą elementu pośredniego, oferowanego przez producenta hydroizolacji. Zwykle jest to ciągły pasek, listwa metalowa lub z innego materiału, przez którą przechodzi łącznik dachowy, powodując docisk materiału pokrycia na całej linii montażu łączników.

Prócz mocowań wzdłużnych, systemy mocowania hydroizolacji przewidują również system mocowania poprzecznego (także punktowe lub liniowe) – tzn. prostopadłego do kierunku montażu poszycia – np. na końcach rolek materiału hydroizolacyjnego lub przy attyce.

Ponieważ montaż łącznika polega na przebiciu warstwy hydroizolacji i warstwy termoizolacji (jeżeli takowa występuje na dachu) i osadzeniu łącznika stalowego w podłożu, zapewniając jego prawidłowe zakotwienie, w przypadku mocowania w blachach łącznik stalowy powinien wychodzić poniżej podłoża na określoną przez producenta długość.

Kryteria doboru łączników
Łączniki dachowe mają za zadanie zabezpieczyć pokrycie przed oddziaływaniem wiatru, a także mocować warstwy pośrednie takie jak: termoizolacja i paroizolacja, dlatego ważne jest ich prawidłowe zaprojektowanie pod względem doboru i rozmieszczenia.

Należy stosować je zgodnie z projektem technicznym, opracowanym dla danego obiektu budowlanego, z uwzględnieniem obowiązujących norm i przepisów, aprobat technicznych producenta łączników oraz instrukcji stosowania opracowanej przez producenta materiału hydroizolacyjnego i termoizolacyjnego.

Przy doborze szczególną uwagę należy zwrócić na rodzaj i wytrzymałość konstrukcji oraz nośność łącznika mechanicznego. Ze względu na siły ssania wiatru oraz pracę poszycia pod wpływem zmiennych warunków atmosferycznych istotne jest zastosowanie odpowiedniej liczby łączników dachowych w poszczególnych strefach wydzielonych na dachu płaskim.

Schemat rozmieszczenia stref oddziaływania wiatru na dachu (wg PN-EN 1991-1-4: 2008);
strefa narożna – kolor czerwony, strefa brzegowa zewnętrzna – kolor żółty, strefa brzegowa wewnętrzna – kolor zielony, strefa wewnętrzna – kolor biały

Strefy oddziaływania wiatru na dachu płaskim określone są w normie PN-EN 1991-1-4:2008 „Eurokod 1 – Oddziaływanie na konstrukcje. Część 1–4: Oddziaływanie ogólne. Oddziaływanie wiatru”. Norma ta podaje również wytyczne obliczeń sił działających w poszczególnych strefach, na podstawie których należy dobrać odpowiednie ilości łączników dachowych.

Poniżej zamieszczono typowy układ rozmieszczenia stref oddziaływania wiatru na dachu (wg PN-EN 1991-1-4: 2008): obiekt w kształcie prostokątnym o wymiarach w rzucie: szerokość 80 m i długość 200 m przy wysokości 10 m.

Zastosowanie odpowiedniej odmiany łącznika powinno być zależne także od środowiska, w jakim zostanie on użyty, wg PN-EN ISO 12944-2:2001, PN-EN 10152:2005. Grubość warstwy zabezpieczającej (cynkowej oraz dodatkowych powłok antykorozyjnych) łączników określają aprobaty techniczne producenta łączników oraz jego materiały techniczne.

Ważne jest, aby po montażu łącznik dachowy skutecznie utrzymywał odpowiedni docisk hydroizolacji; jego element dociskowy w postaci podkładki lub kołnierza tulei nie powinien pozwalać na obrót wokół pionowej osi łącznika stalowego.

Przy doborze prawidłowej długości tulei tworzywowej dla danej grubości termoizolacji należy kierować się indywidualnymi wytycznymi danego producenta łączników. Długość tulei powinna być jednak zawsze krótsza o ok. 10% od nominalnej grubości termoizolacji – nigdy nie mniej niż o 15 mm.

Montaż łączników dachowych powinien odbywać się zawsze przy wykorzystaniu osprzętu (akcesoriów montażowych) zalecanych przez producenta tych łączników, z zachowaniem parametrów podanych w jego materiałach technicznych.

Stosowanie się ekip montażowych kryjących dachy płaskie do wskazanych powyżej podstawowych zasad i wytycznych z zakresu mechanicznego mocowania pokryć dachowych przyczyni się do poprawy jakości prowadzonych prac oraz długotrwałości zabezpieczenia dachu.