Urban farming, czyli witaminy z dachu

Ogród warzywny w Nowym Jorku

Proces lokowania produkcji na terenie miast, poprzez zmniejszanie nakładów na transport ma także znaczny wkład w ochronę klimatu. Zagospodarowywanie dachów oferuje znacznie więcej korzyści, np. mogą one być wykorzystywane jako dodatkowe miejsce do uprawiania sportu lub jako naturalne miejsca spotkań mieszkańców. 

Firma Optigruen opracowała specjalny układ warstw zielonego dachu z myślą o miejskiej produkcji żywności – rozwiązanie systemowe „Ogród warzywny”.

Ogrody dachowe
Istnieją różne podejścia do zakładania ogrodów warzywnych na dachach, począwszy od osób chcących założyć ogród na własnym, zazwyczaj niewielkim, dachu prywatnym, a skończywszy na grupach osób zainteresowanych produkcją typu szklarniowego. Prawie każdy z pomysłów jest możliwy do zrealizowania. W zależności od potencjalnego obciążenia powierzchni, strategii nawadniania oraz planowanej hodowli konkretnych gatunków warzyw i owoców, Optigrün może zaproponować kilka rozwiązań różniących się głównie doborem warstwy drenażowej oraz wagą. Najczęściej proponowane są dwa rodzaje systemów:

• rozwiązanie 1. z matą drenażową typ FKD60 – o dużej zdolności gromadzenia wody oraz jej rozprowadzania lub opcjonalnie z matą nawadniającą Optigrün,
• rozwiązanie 2. z matą drenażową typ

FKD 40 – jako lżejsza wersja, ale o mniejszej zdolności gromadzenia wody, opcjonalnie z matą nawadniającą Optigrün.

Warstwa podłoża z substratem Optigrün typ I lub specjalnie opracowany substrat do ogrodów warzywnych może zmieniać są wysokość w zakresie od 7 do 35 cm, w zależności od wymagań roślin. Od wielu lat substrat intensywny typu I stosowany jest pod krzewy owocowe i małe drzewka. Odpowiada on wymaganiom FLL dla dachów zielonych.

Specjalny substrat pod uprawy charakteryzuje się dużą zdolnością gromadzenia wody przy dużej przepuszczalności oraz porowatości. Jego wysoka zawartość składników odżywczych szczególnie wskazana jest do stosowania pod uprawę owoców i warzyw. Zastosowanie wybranych nieskażonych kruszyw stanowi podstawę zdrowej żywności.

Wymagania roślin co do wysokości warstwy substratu oraz systemu nawadniania pozwalają wyodrębnić pewne kategorie rozwiązań, których przydatność w każdym przypadku musi być rozpatrywana indywidualnie:

• kategoria 1: wysokość podłoża ok. 7–12 cm, stosowana pod zioła (np. oregano, tymianek, rozmaryn, lawenda), roszpunkę oraz truskawki leśne,
• kategoria 2: wysokość podłoża ok. 13–25 cm, stosowana pod warzywa (np. sałata, cukinia, pomidory, marchew) oraz krzewy jagodowe,
• kategoria 3: wysokość podłoża ok. 26–40 cm, pod małe drzewa owocowe.

Sposób nawadniania jest zależny od wyboru roślin oraz wielkości powierzchni. W zależności od życzeń klienta, sposób nawadniania dobierany jest indywidualnie. Czynnikami wpływającymi na dobór rozwiązania są: możliwość maksymalnego obciążenia, przewidywana częstotliwość nawadniania oraz koszty utrzymania. Wyróżnić można następujące sposoby nawadniania:

1. podlewanie ręczne (wąż, konewka),
2. system nawadniania (z funkcją automatycznego nawadniania lub bez niej),
3. mata nawadniająca Optigrün.

Dachowy ogród warzywny
Przykładowym ogrodem warzywnym jest dach w Radolfzell nad Jeziorem Bodeńskim, który powstał w ramach projektu „Area Gerber”.


„Dżem 3 Fruit” z ogrodu warzywnego na dachu

Kompleks mieszkalny składa się z trzech oddzielnych zielonych dachów położonych na wysokości pierwszego piętra. Życzeniem dewelopera był dach nie tylko pełen kwiatów, ale także jadalnych owoców i ziół. Powierzchnie dachów obsadzone są krzewami owocowymi i bylinami, ale także przyprawami i aromatycznymi ziołami. Mieszkańcy mogą zbierać plony od czerwca do sierpnia. Lawenda, tymianek, oregano i rozmaryn uzupełniają systemowe rozwiązanie Optigrün „Ogród warzywny na dachu”, które zostało wprowadzone w postaci prostego intensywnego zazielenienia około 2 lat temu. Układ warstw powyżej hydroizolacji jest następujący :

• geowłóknina chłonno–ochronna  Optigrün typ RMS 500,
• mata drenażowa Optigrün FKD 60 (wypełniona Perl 8/16),
• włóknina filtracyjna Optigrün 105,
• substrat intensywny typu I Optigrün – 30 cm,
• byliny, rośliny drzewiaste.

Mieszkańcy budynku mają dostęp do dachu o każdej porze roku. Świeże warzywa, owoce i zioła wykorzystywane są w kuchni. Na jednym z dachów pracownicy Optigrün International AG zebrali porzeczki, agrest i porzeczkoagrest (Josta), z których powstał „Dżem 3 Fruit” – pierwszy dżem wyprodukowany na bazie owoców z zielonego dachu.

Inne elementy zastosowane na dachu
W rozwiązaniu „Ogród warzywny na dachu” zastosowano także szereg produktów uzupełniających, które zostały dobrane przez doświadczonych ekspertów. Celem było zainstalowanie rozwiązania spełniającego wszystkie warunki bezpieczeństwa i estetyki. Eksperci z firm partnerskich zaproponowali następujące produkty systemowe:

Aluminiowe elementy brzegowe ALU Optigrün. Eleganckie rozwiązanie dla obramowania kwietników. Rozwiązanie zostało zaprojektowane m.in. dla rozwiązania typu „Ogród dachowy”. Cechy odróżniające elementy brzegowe:

• wykonane z aluminium (czysty jakościowo materiał z recyklingu),
• nowoczesny design,
• możliwość zastosowania na obszarach o różnej wielkości.
• bezpłatny projekt,
• produkowane na miarę w prawie wszystkich wymiarach i kształtach, np. łuku,
• odporne na warunki atmosferyczne,
• łatwy transport i przenoszenie materiału.

System balustrad Optigrün SkyGard
Produkt stanowi zabezpieczenie przed upadkiem, z powodzeniem może być stosowany na dachach uprawnych. Montaż balustrad nie powoduje zmian w konstrukcji dachu i nie wpływa na statyczne obciążenie dachu zielonego. Łatwo je dostosować do połaci dachu, oferta obejmuje duży wybór wypełnień (szkło, pasek, płyta perforowana) i kolorów balustrady (paleta RAL).
Optigrün wykonuje także obliczenia stabilności i plan instalacji.


Ogrody warzywne w Radolfzell nad Jeziorem Bodeńskim


Kiedy dach może stać się ogrodem?
Jakie warunki musi spełniać dach, aby móc zainstalować na nim ogród warzywny? Jest to jedno z częściej zadawanych pytań przez osoby bezpośrednio zainteresowane uprawą. Już na etapie planowania trzeba uwzględnić kilka zasadniczych zagadnień:

• dobór odpowiedniej hydroizolacji według DIN EN 18195,
• dobór ochrony przeciwkorzennej zgodnie z FLL lub DIN EN 13948,
• zaprojektowanie zerowego lub niewielkiego spadku w celu odprowadzania wody z dachu,
• zaprojektowanie konstrukcji wytrzymałej na obciążenie warstwami zielonego dachu, śniegu lub na materiały składowane przy zakładaniu dachu,
• montaż ochrony przed upadkiem (np. system poręczy „SkyGard”),
• rozwiązanie problemu zaopatrzenia w wodę (odpowiednio dobrane i dostosowane do strategii nawadniania),
• przystosowanie dachu dla osób na wózkach inwalidzkich (np. w szpitalach, domach opieki, ogrodach terapeutycznych),
• dobór konstrukcji dachu w zależności od roślin i rezerwy obciążenia,
• instalacja ewentualnych środki do ochrony terenu przed nadmiernym nasłonecznieniem.

Na podstawie materiałów firmy
Optigrün International AG
www.optigruen.pl