Systemy zabezpieczające przed upadkiem

Właściwe stosowanie indywidualnych środków ochrony przed upadkiem z wysokości podczas pracy na dachu płaskim, takich jak szelki bezpieczeństwa, linki bezpieczeństwa z amortyzatorami czy liny z mechanizmami samozaciskowymi jest możliwe jedynie wtedy, gdy sprzęt ten zostanie prawidłowo zakotwiczony. Gwarancję bezpiecznego i jednocześnie zgodnego z przepisami zakotwiczenia dają jedynie stałe, certyfikowane i oznakowane punkty lub systemy kotwiczące.

Poziome stałe systemy kotwiczące Prim (z lewej) i Duo

Bezpieczna praca na dachu to przede wszystkim eliminacja zagrożenia związanego z możliwością upadku z wysokości. Ryzyko upadku podczas pracy na dachu płaskim nie jest poważnym problemem pod warunkiem, że pracownik nie zbliża się do krawędzi dachu oraz przebywa w bezpiecznej odległości od niezabezpieczonych otworów wewnątrz dachu. Jeżeli jednak praca lub przemieszczanie odbywać się będzie na skraju dachu, należy uwzględnić możliwość zaistnienia wypadku.

W praktyce większość robót na dachu (prace dekarskie, odśnieżanie, montaż instalacji odgromowej) wymaga pracy właśnie w strefach zagrożenia upadkiem. Korzystanie ze środków ochronnych jest zatem koniecznością.

Najbardziej odpowiednie jest stosowanie środków ochrony zbiorowej w postaci barier, siatek lub innych stałych konstrukcji zabezpieczających przed dostępem do strefy zagrożenia upadkiem.

Indywidualne środki ochrony
Często z powodów technicznych lub organizacyjnych użycie środków ochrony zbiorowej jest jednak niemożliwe. W takich sytuacjach konieczne jest zastosowanie indywidualnych środków ochronnych (szelki bezpieczeństwa, linki bezpieczeństwa z amortyzatorami upadku, urządzenia samohamowne i samozaciskowe).

Indywidualne środki ochrony przed upadkiem konfiguruje się w system, którego celem jest bezpieczne zatrzymanie spadającego człowieka, niedopuszczenie do uderzenia w podłoże lub przeszkodę oraz złagodzenie skutków nagłej utraty prędkości.

System taki musi być zgodny z PN-EN 363 (systemy powstrzymywania spadania).
Składa się z trzech podzespołów:

Dobór szelek bezpieczeństwa oraz podzespołu łącząco-amortyzującego nie powinien sprawiać użytkownikowi poważniejszych trudności. Większość certyfikowanych modeli szelek bezpieczeństwa (zgodnych z normą PN-EN 361) z tylną lub tylną i przednią klamrą zaczepową spełnia wymagania pracy na dachu.

Podobnie jest z podzespołem łącząco-amortyzującym. Wybór pomiędzy krótką linką bezpieczeństwa z amortyzatorem a liną z mechanizmem samozaciskowym, pozwalającym na regulację długości roboczej zależy od rodzaju i położenia punktu kotwiczącego w stosunku do stanowiska pracy. Znaczne oddalenie tych dwóch miejsc powoduje konieczność zastosowania dłuższej liny z możliwością regulacji długości.

Najtrudniejszym zadaniem dla użytkownika sprzętu ochronnego podczas pracy na dachu jest znalezienie i zastosowanie właściwego punktu kotwiczenia. Punkt kotwiczący powinien posiadać odpowiednią (określoną normą) wytrzymałość, stabilność i lokalizację. Jeżeli na stanowisku pracy na wysokości zainstalowane są specjalne, certyfikowane i odpowiednio oznakowane punkty lub systemy kotwiczące – z kotwiczeniem sprzętu asekuracyjnego nie powinno być większych problemów. W przypadku braku takich urządzeń, użytkownik zmuszony jest wybierać i dostosowywać do celów kotwiczenia istniejące elementy konstrukcji lub budowli (np. kominy). Pozostawianie pracownikom oceny stabilności i wytrzymałości takiego punktu nie jest jednak najwłaściwszym rozwiązaniem. W przypadku, gdy nastąpi upadek i zadziała system powstrzymywania spadania, źle dobrany element konstrukcji może ulec np. oderwaniu. Nastąpi wtedy niekontrolowany upadek, zakończony uderzeniem człowieka w podłoże a dodatkowo może dojść do przygniecenia ofiary wypadku lub innych osób przez spadające przedmioty.

Zdarzają się także wypadki, gdy stanowisko pracy jest całkowicie pozbawione możliwości kotwiczenia sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości i wtedy jakakolwiek ochrona jest niemożliwa.

Stałe systemy zabezpieczające
Stałe systemy mogą posiadać formę kotw, słupków, szyn lub poziomych lin stalowych. Cechą charakterystyczną tych urządzeń jest trwałe związanie z obiektem, na którym znajduje się stanowisko pracy wymagające ochrony przed upadkiem. Systemy takie wymagają odpowiedniego projektu i najczęściej są instalowane przez wyspecjalizowane ekipy. Poziome systemy linowe Prim, Duo i Proliner czy poziome systemy szynowe Traser i Maran oraz słupki kotwiczące Proton produkcji firmy Protekt łączą w sobie wszechstronność zastosowania i łatwość użytkowania podczas pracy na dachu. Systemy te można instalować na większości dachów płaskich, niezależnie od ich konstrukcji.

Słupki kotwiczące Proton
Słupek kotwiczący jest urządzeniem umożliwiającym kotwiczenie sprzętu chroniącego do punktu zaczepowego znajdującego na szczycie słupka. Słupek kotwiczący jest trwale mocowany do konstrukcji dachu, a jego wysokość ponad powierzchnią najczęściej wynosi od 20 cm do 150 cm w zależności od rodzaju danego słupka. Słupki Proton są urządzeniami kotwiczącymi spełniającymi wymagania normy PN-EN 358 klasa A. Zakres swobody przemieszczania się użytkownika jest ograniczony promieniem, który wynika z maksymalnej długości zastosowanego podzespołu łącząco-amortyzyjącego.

Systemy linowe Prim i Duo
Poziome stałe systemy kotwiczące z prowadnicą linową Prim i Duo, zgodne z PN-EN 795 klasa C, służą do ochrony przed upadkiem, zapewniając jednocześnie swobodę przemieszczania w poziomie. Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości może być zakotwiczony w dowolnym miejscu liny. Poziomy system linowy Prim i Duo jest zbudowany z liny stalowej wyposażonej w końcowe i pośrednie elementy mocujące do konstrukcji stałej. Ponadto stosuje się tu napinacz do kontrolowanego naciągu liny oraz amortyzator ograniczający siłę działającą podczas powstrzymywania spadania. Do kotwiczenia podzespołu łącząco-amortyzującego stosuje się specjalne zaczepy jezdne. Używany do tego celu może być również typowy zatrzaśnik owalny. Systemy linowe mocowane są do ścian, stropów, dachów lub innych elementów nośnych konstrukcji bezpośrednio lub na słupkach wspierających.

System linowy Proliner
Linowy system Proliner jest urządzeniem kotwiczącym klasy C według normy EN 795. System jest przeznaczony maksymalnie dla 3 użytkowników jednocześnie. Indywidualny sprzęt ochronny powinien być zgodny z normą EN 363. Wózek stanowi ruchomy punkt kotwiczenia systemu dla indywidualnego sprzętu ochronnego. Umożliwia poruszanie się wzdłuż systemu przy jednoczesnej asekuracji w pionie. Prowadnica stanowi tor jezdny dla wózka kotwiczącego. Zestaw amortyzujący odpowiada za zmniejszenie sił działających na konstrukcje.

System szynowy Traser
Szynowy system Traser jest urządzeniem kotwiczącym klasy D, zgodnym z norma EN 795. Służy do przyłączania indywidualnego systemu chroniącego przed upadkiem z wysokości do konstrukcji stałej, zapewniając jednocześnie możliwość przemieszczania się w poziomie.

Szynowy system Traser

Szynowy system Traser składa się z poziomej szyny w formie kratownicy, wózka stanowiącego ruchomy punkt kotwiczenia sprzętu, blokad końcowych toru, łączników prowadnicy szynowej oraz elementów mocujących prowadnice do konstrukcji stałej.

System szynowy Maran
Szynowy system kotwiczący Maran jest urządzeniem kotwiczącym klasy D zgodnym z norma EN 795. Służy do przyłączania indywidualnego systemu chroniącego przed upadkiem z wysokości do konstrukcji stałej, zapewniając jednocześnie możliwość przemieszczania się przy zachowaniu pełnej ochrony. System może być użytkowany jednocześnie przez 2 osoby, przy czym każda z nich powinna być przyłączona do oddzielnego wózka. Szynowy system kotwiczący składa się z szyny stanowiącej tor jezdny dla wózka, wózka będącego ruchomym punktem kotwiczenia dla indywidualnego sprzętu ochronnego, blokad końcowych toru jezdnego, łączników prowadnicy szynowej oraz elementów mocujących prowadnice do konstrukcji stałej.

System szynowy Maran służy do przyłączania indywidualnego systemu chroniącego przed upadkiem do konstrukcji stałej

Znaczenie systemów kotwiczących dla bezpieczeństwa pracy na dachu trudno przecenić. Dostępność miejsc kotwiczenia sprzętu asekuracyjnego i łatwość ich użycia należy traktować jako zasadniczy element szeregu środków gwarantujących bezpieczną pracę na wysokości, do której zalicza się także pracę na dachu.

Na podstawie materiałów
firmy Protekt