Systemy wentylacji pożarowej

Dach jest elementem, który w znaczący sposób wpływa na bezpieczeństwo użytkowe budynku. Zastosowanie na nim urządzeń oddymiających (systemu oddymiania) pozwala na bezpieczniejszą ewakuację ludzi, łatwiejszą lokalizację źródła pożaru, a także wpływa na zmniejszenie zagrożenia dla konstrukcji dachu poprzez obniżenie temperatury wewnątrz pomieszczenia.

System oddymiania powinien być tak zaprojektowany i wykonany, aby w czasie niezbędnym do ewakuacji ludzi lub do podjęcia działań gaśniczych przez jednostki straży pożarnej, warstwa dymu nie obniżyła się poniżej granicy bezpieczeństwa. Oznacza to konieczność utworzenia w najwyższej części budynku odpowiednio wydzielonej strefy dymowej (z zachowaniem dopuszczalnej powierzchni i wymiarów), z odpowiednią powierzchnią otworów do usuwania dymu, a jednocześnie doprowadzenie w tym samym czasie do oddymianej przestrzeni odpowiedniej ilości
tzw. powietrza uzupełniającego.

W przypadku systemów oddymiania mechanicznego wymagane jest zapewnienie odpowiedniej wydajności wentylatorów usuwających zanieczyszczone dymem powietrze z jednoczesnym zagwarantowaniem odpowiedniego napływu świeżego powietrza.

Integralną częścią systemów działających w oparciu o metodę usuwania dymu są bariery fizyczne (kurtyny dymowe), których zadaniem jest ograniczenie rozprzestrzeniania dymu i umożliwienie czasowego „magazynowania” go w utworzonych specjalnie do tego celu zbiornikach (strefach dymowych). Zbiornikiem dymu staje się przestrzeń pod dachem budynku lub jej część, wydzielona kurtynami dymowymi (naturalnymi lub sztucznymi, stałymi bądź ruchomymi, sztywnymi bądź elastycznymi). Podsumowując niezależnie od typu kurtyny i rodzaju materiału, z jakiego jest wykonana, powinna ona spełniać podstawowe wymagania wg PN EN 12101-1.

Zapobieganie zadymieniu
Metoda zapobiegania zadymieniu stosowana jest głównie do ochrony dróg ewakuacyjnych.

W dużym uproszczeniu polega ona na niedopuszczeniu do przeniknięcia dymu do przestrzeni chronionej przez wytworzenie odpowiedniego nadciśnienia w przestrzeni chronionej w stosunku do przestrzeni przyległej. Można w tym wypadku mówić o sterowaniu przepływem dymu. Metoda jest szczególnie przydatna w wielokondygnacyjnych budynkach użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego.

Klapy dymowe
Klapa dymowa to urządzenie przeznaczone do grawitacyjnego odprowadzania gazowych produktów spalania oraz ciepła powstającego podczas pożaru. Klapa dymowa może być także wykorzystana do doświetlania pomieszczeń oraz ich przewietrzania.

Klapy dymowe należy montować na elementach konstrukcyjnych dachu, takich jak: płatwie, wymiany, blachy stanowiące część nośną przekrycia dachu, cokoły żelbetowe, zapewniających stabilne podparcie i przenoszenie sił z klapy na konstrukcję dachu (przez poprawne mocowanie).

Klapa dymowa składa się z części stałej – podstawy, części ruchomej – skrzydła oraz mechanizmu otwierającego – napędu pneumatycznego lub elektrycznego.

Klapy dymowe mogą być jedno- lub dwuskrzydłowe, na podstawach prostych i skośnych, w szerokim zakresie wymiarów światła otworu i wysokości podstawy.

Podstawa klapy wykonywana może być ze stali, aluminium lub tworzyw sztucznych. Na ogół posiada kształt prostokąta lub kwadratu. Podstawy klap przystosowane są do wykonania obróbek dekarskich papą, membraną PCV lub blachą; powinny wystawać ponad połać dachu co najmniej 0,30 m, chyba że standard projektowy mówi inaczej. Nie można zapomnieć, że sposób montażu klapy powinien zapewnić szczelność pokrycia dachowego, a także nie może naruszać jego izolacyjności termicznej poza ustalone granice.

Skrzydło klapy posiada konstrukcję wykonaną z profili stalowych, aluminiowych lub tworzyw sztucznych, a wypełnienie stanowić mogą takie materiały jak: poliwęglan komorowy, kopuła akrylowa, kopuła z poliwęglanu litego, szkło. Wypełnienie może być również warstwowe (aluminium-styropian-aluminium). Kształt skrzydła zależy od rodzaju klapy i miejsca zabudowy.

Nie powinno się montować klap na obszarach dachu, na którym mogą powstawać obszary nadciśnienia z uwagi na kształt i lokalizację (np. w pobliżu ściany budynku wyższego).

Wentylatory oddymiające
Wentylatory oddymiające to urządzenia stosowane w układach mechanicznej wentylacji pożarowej do usuwania dymu i gorących gazów.
W miejscu montażu wentylatora należy:

Na przygotowanej w opisany sposób podstawie, umieszcza się wentylator, uprzednio wkładając uszczelkę izolacyjną pomiędzy podstawę dachową a kołnierz wentylatora od strony ssącej. Zestaw skręca się wskazanymi przez producenta śrubami. Wyrzut wentylatora zabezpieczyć trzeba wyrzutnią dachową w celu zabezpieczenia przed wnikaniem do budynku wody deszczowej lub śniegu.

W przypadku montażu wentylatora w pozycji poziomej, do obudowy wentylatora należy przymocować za pomocą śrub stopy montażowe. Przygotowany zestaw należy umieścić na uprzednio przygotowanych amortyzatorach. Śruby i kotwy (średnica, długość) muszą zostać dobrane odpowiednio dla danej wielkości urządzenia.

Projektując system wentylacji pożarowej, należy mieć na uwadze całościową koncepcję zabezpieczeń przeciwpożarowych obiektu i jego miejsce w tej koncepcji. Przyjmując standard projektowy, o ile nie został narzucony przez inwestora (na wniosek ubezpieczyciela), należy
uwzględnić warunki brzegowe wynikające z projektu budowlanego, dotyczące w szczególności zadań, jakie postawiono przed systemem wentylacji pożarowej, zasad sterowania tym systemem i oczywiście uwarunkowań architektonicznych.

Z treści projektu, w przypadku systemów wentylacji pożarowej, musi jednoznacznie wynikać: